Яна родам з Мінскай вобласці, але другі год жыве ў Гданьску. У дзяўчыны няпростае матэрыяльнае становішча, таму перыядычна яна зазірае ў кантэйнеры з адзеннем для тых, хто мае ў ім патрэбу. Нядаўна ў адным з іх яна ўбачыла худзі TUT.BY, якое кампанія выпусціла ў снежні 2020-га як адказ на рэпрэсіі ў адрас журналістаў. На вопратцы той калекцыі напісаная фраза, актуальная дагэтуль: «Маўчанне — яд». Яна забрала худзі і перадала «Люстэрку». Мы ж выстаўляем яго на дабрачынны аўкцыён, усе атрыманыя грошы будуць перададзеныя праекту «Палітвязынка», які падтрымлівае палітзняволеных беларусак.
Дабрачынны кантэйнер
З Беларусі ў Польшчу Яна пераехала ў 2022-м. З’язджаць яна не планавала, таму ў чужой краіне апынулася амаль без грошай, мовы таксама не ведала. Нейкі час жыла на вуліцы, цяпер дзяўчыне ўдалося арандаваць жыллё.
— Да таго як з’явілася кватэра, памыцца не было дзе. Каб не пахнуць, шукаеш вопратку ў баках і пераапранаешся. Цяпер грошай на абноўкі няма, рэчы рвуцца, і я па звычцы гляджу кантэйнеры, каб знайсці нешта, што можна насіць, — кажа суразмоўніца. — Нядаўна ўвечары залезла, бачу — нейкае белае худзі з надпісам па-руску. Яно ляжала ў пакеце з шапкамі і яшчэ чымсьці.
Усярэдзіне кантэйнера часу на тое, каб разглядаць рэчы, няма. Ды і святла мала. Таму худзі і яшчэ некалькі ўпадабаных рэчаў Яна запхнула ў пакет. Пазней села на лавачку пад ліхтаром і пачала разглядаць, што дастала.
— Было цікава, што гэта за худзі. Гляджу, на рукаве TUT.BY напісана, думаю: «Ого, ніфіга сабе! — не хавае эмоцый суразмоўніца. — Гэта ж выпадак адзін на мільён!»
Знаходка белага колеру, у добрым стане. Толькі рукавы трохі заплямленыя. Дзяўчына мяркуе, калі рэч памыць з адбельвальнікам, то ўсё будзе нармальна.
— У сваім тэлеграм-канале я апублікавала пост з фота худзі, падпісала: «Глядзіце, якую кофту знайшла». Мне патэлефанаваў журналіст «Моста». Ад яго даведалася, што TUT.BY больш не існуе, а некаторыя супрацоўнікі сядзяць, атрымаўшы вялікія тэрміны. Здзівілася: «У сэнсе?» Пасля 2020-га, бо я ж не збіралася з’язджаць з Беларусі, на ўсялякі пажарны адпісалася ад усяго. Сядзела цішэй вады ніжэй травы, каб не прыцягваць да сябе ўвагу. Нічога не чытала. Страшна было сачыць за падзеямі, таму пра тое, што здарылася з парталам, не ведала, — расказвае Яна. — Журналіст сказаў, што такіх баек больш не выпускаюць. Ён у мяне спытаў, ці хачу я яе насіць. Кажу: «Не, яна белая, а я не ўмею абыходзіцца з такімі рэчамі, таму з радасцю перадала б яе каму-небудзь». Так з’явілася ідэя яе прадаць і, калі б атрымалася выручыць добрыя грошы, хацелася б перадаць іх палітвязням.
Паводле Яны, калі яна даведалася, што выдання больш няма, стала сумна.
— Цяпер у мяне ёсць такая рарытэтная рэч. Калі яе дастала, нібы ўбачыла нешта цёплае і роднае. Я ведала з партала некалькі журналістаў. Пазнаёмілася з імі, калі прыходзіла на суды да знаёмага яшчэ ў 2018 ці 2019-м, — адзначае дзяўчына. — Плюс калісьці, калі ў мяне былі праблемы са здароўем і я трапіла ў рэанімацыю, дзе да мяне было кепскае стаўленне, партал пра гэта напісаў.
Аўкцыён
Яна адгукнулася на просьбу «Люстэрка» і перадала худзі нам. Мы ў сваю чаргу размясцілі яго на пляцоўцы e-bay. Таргі будуць ісці тыдзень, да 29 сакавіка, пачатковая стаўка — 1000 злотых (каля 230 еўра, або 250 даляраў).
Усе атрыманыя грошы мы перадамо праекту «Палітвязынка», які падтрымлівае палітзняволеных беларусак.
На жаль, браць удзел у аўкцыёне не могуць людзі, якія знаходзяцца ў Беларусі, — для вас гэта можа быць небяспечна.
«Люстэрка», як і TUT.BY, упэўненае, што «Маўчанне — яд». І разам з вамі, дарагія чытачы, мы робім усё магчымае, каб Беларусь і беларусы не былі атручаныя. Дзякуй вам за гэта.
«Справа TUT.BY»
Нагадаем, раніцай 18 траўня 2021 года сілавікі прыйшлі дадому да некаторых супрацоўнікаў кампаніі і прадстаўнікоў партнёрскіх арганізацый, а таксама ў офісы TUT.BY у Мінску і абласных цэнтрах. Да позняга вечара ў сталічным офісе праходзіў ператрус, а ў Дэпартаменце фінансавага кантролю КДК пасля такіх жа дзеянняў дома ў супрацоўнікаў дапытвалі нашых былых калег. Некаторых з дому забралі ў статусе сведкі, а ўвечары таго ж дня яны былі ў ІЧУ на Акрэсціна як падазраваныя па крымінальнай справе. У той дзень затрымалі 15 чалавек.
Марына Золатава і Людміла Чэкіна — адзіныя фігуранткі «справы TUT.BY», якія дагэтуль знаходзяцца за кратамі, 17 сакавіка 2023 года суд прызначыў ім па 12 гадоў пазбаўлення волі. Яны прызнаныя палітзняволенымі, КДБ уключыў Марыну і Людмілу ў спіс «асобаў, якія маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці».
Чытайце таксама
